1 ) Anatomik Ağaç Yapı Analizi
Ağaç anatomisi,ağaç yapısının makroskopik,mikroskopik ve submikroskopik öğretimidir,bu öğreti ağaç yapısının,ağaç tiplerinin ve ağaç özelliklerinin tarifi,raporlanması ve tespiti ile bağlantılıdır.
Bu sistematik ve kullanılan ağaç anatomisinde değişmektedir.Sistematik ağaç anatomisi ağaç tiplerinin tam tarifi ile meşgul olmaktadır;uygulanan ağaç anatomisi ise,bitki fiziolojisinin,patoloji,ökoloji,Paleobotanik,kağıt,selüloz ve ağaç teknolojisi (Ağaç fiziği,Ağaç kimyası,Ağaç koruma,Ağaç kurutma,Ağaç kaplaması,Ağaç işlemesi,Ağaç çeşit tespiti dahil) sorunlarıyla uğraşmaktadır.
Bitki anatomisi içinde Ağaç anatomisi,Ağaç kökü,Ağaç gövdesi,Ağaç dalları,Özel doku olarak ayrılmaktadır.
NH |
Kozaklı (iğne yapraklı) |
F |
Lif |
LB |
Yapraklı |
M |
Bölge Şuası
Ağaç şuası |
Q |
Enine Kesim |
P |
Parentim |
T |
Teğet Kesim |
Lp |
Uzun parentim |
R |
Radyal Kesim |
Mp |
Bölge şua parentim |
K |
Çekirdek ağaç |
Fr |
Erken ağaç |
R |
Olgun ağaç |
Sh |
Geç ağaç |
Sp |
Pimli ağaç |
tR |
Tracheiden |
J |
Senelik Halka |
Ri |
Kabuk |
Jgr |
Senelik halka sınırı |
|
|
Jbr |
Senelik halka genişliği |
|
|
G |
Damar |
|
|
Genel İşaretler ( NH,LH)
Açık tohumlu bitkilerin ağacı,kendi erken tarihçesinde cinsinin gelişmesinde kıyaslandığında basit ve sürekli bir doku yapılanması görülür.Tracheiden ve Parenchym hücreleri
Örnekler :
Yerli Kozalaklı ağaçlar:
Köknar,Ardıç,Kara Çam,Ladin (Çam),Adi Çamlar,Weymouth Çamı,Douglasie,Porsukağacı,v.s.
Yabancı Kozalaklı ağaçlar:
Büyük Sahil köknarı,Pelesenk Köknarı v.s.,Kauri,Parana pine,Zeder,Hayat ağacı selvi,Sugi,Samou,Selvi ağacı,Sempilor,Alerce,Afrika cedar,doğu kırmızı cedar,Incense cedar,Baldcypress,Sumpfcypress,Batı Hayat ağacı,Dev Hayat ağacı,Kanada Hemlock Köknarı,Batı Amerika Köknarı,Amerikan Karaçamı,Sibirya Karaçamı v.s.
Kapalı tohumlu bitkilerin ağaçları,buna mükabil ilerlemiş kök tarihçesinin gelişmesinde yapı elemanları hakkında geniş bir ihtisaslaşma öğrenildi.Damar,Libriform Lifi,Tracheiden,Parantim hücreleri.
Önemli yerli Yaprak ağaç çeşitleri:Dağ Tarla Spitzahorn,Ross Kestane Ağacı,Siyah Kızılağaç,Ak Kayın ağacı,Gürgen,Kayın ağacı,Dişbudak ağacı,Ceviz ağacı,Çınar,Schwarzpappel,Aspe,Kiraz ağacı,Sap,Üzüm,Kırmızı Meşe,Robinie,Yaz ve kız ıhlamur ağacı,Feldrüster,Flatterrüster,Bergrüster,Asil Kestane ağacı,v.s.
Enine Kesit: ( Q )
Gövde ve kütük ekseni ne dikey ve ağaç şualarına doğru yapılan kesimdir.
Örnek
Sene Halkaları ve artış bölgeleri nerdeyse daire biçiminde görülmektedir,Ağaç şuaları değişken büyüklükte,radyal yürüyen çizgiler olarak,Yaprakağaç damarları küçük veya büyük gözenekler olarak oluşur…Anlamdaş:Beyin Kesimi.
Teğet Kesim: ( T )
Gövde ve Kütük eksenine paralel nerdeyse ağaç şualarına dikey daha doğrusu artış bölgelerine teğet olarak yapılan kesim.
Örnek:
Sene halkaları veya artış bölgeleri titrek bir formda görülmektedir,ağaç şualarında değişik büyüklükte iğ ler veya çizgiler,daha büyük Yaprak ağaç damarlarında damar oyukları (İğne oyukları) görülmektedir.Anlamdaş: Veterkesimi,Tahta kesimi,Titrek kesim.
Radyal Kesim: ( R )
Gövdenin veya Kütük ekseninin ortasından ve nerdeyse ağaç şualarına paralel daha doğrusu
Artış bölgelerine dikey kullanılan kesim.
Örnek:
Sene halkaları veya artış bölgelerş çizgi biçiminde görülmektedir,ağaç şuaları değişik büyüklükte şerit olarak (Ayna),daha büyük Yaprak ağaç damarlarında damar oyukları (İğne oyukları) görülmektedir.Anlamdaş:Ayna kesimi.
Çekirdektahta: ( K )
Çekirdektahtaların gövde enine kesimini ve sınır halkalarını ve çoğunlukla karanlık boyanmış bölümleri görmek için,çekirdek renk eğitimi zorunludur.
Çekirdekleme yapısal ( verthyllung Nokta yapıştırması ) ve kimyasal değişikler (Yedek maddelerin hücre duvarlarından veya / ve hücre aralıklarından sökülmesi yoluyla,Çekirdek maddelerin depolanması ) bağdaştırılmaktadır.Ağaç çekirdeğinde yaşayan hiçbir hücre bulunmamaktadır.
Renk çekirdek eğitimi Mecburi ve ihtiyari arasında değişmektedir.
Örnekler:
Önemli yerli kozalaklı Çekirdek ağaçları: Karaçam,Çam,Douglasie,Porsukağacı,
Önemli yabancı kozalaklı Çekirdek ağaçları:Parana Pine,Hayat ağacı,Ardıç ağacı,Zeder,Alerce,Batı kırmızı cedar,Pitch pine,Kırmızı ağaç,Batı kırmızı cedar,v.s.
Yerli yapraklı Çekirdekağaçları: Okoume,Iroko, Palisander,Dao, Abanoz,Makore, Sapelli,Afrika Mahon,Dibetou,Bete,Wege,Tchitola,Padouk,Limba,Teak,v.s.
Çiviağacı (Tahtası) ( Sp )
Öncelikli aşağı yukarı göze çarpan çekirdek ağaç ve iç kabuğa kadar giden ayakta bulunan gövdenin yaşayan hücreleri,gövdenin enine kesimin değişik parçalarında;su iletişimine faydalıdır.Geciken çekirdek ağaç oluşumundaki ağaçlarda,gövdenin enine kesiminde ne renk nede nemlilik farkları tespit edilebilinir,bu sebeple bunlara çivi tahta ağacı da denilir.
Örnekler:
Yerli çekirdek tahta oluşumu gecikmeli ağaçlar:
Sivri akça ağaç,Dağda yetişen akça ağaç,Kızılağaç,Akkayın ağacı,Kayınağacı,Aspe,v.s.
Açık renkli Çekirdek Tahtası (Olgun Ağaç R)
Gövdenin enine kesilmiş sınır çubuklarının etrafında bulunan nerdeyse renksiz çekirdek bölgesi;sertlik eksikliğinden ve az su bulunmasından dolayı çivi tahta olmaktan kendini ayırır.
Örnek:
Açık renkli çekirdek ağaçlar:
Köknar,Tarla Akçaağacı,Kırmızı Kayın ağacı,Çam,Armut ağacı,v.s.
Ağaç çeşitlerinin sayısı
5 10 15 20 25 30
86 Ağaç çeşitlerinin renk göstergesi
Soldan sağa:beyazımsı sarımsı kırmızımsı açık kahverengi kırmızımsı kahverengi kahve rengimsi yeşilimsi siyahımsı
Çekirdeği Olgun Ağaç
Çekirdek ve çivi tahtası arasında bulunan ağaç şeriti,bu çivi tahtasından daha az su içermektedir ve renk bakımından ayrılamamaktadır.
Çekirdeği olgun ağaçlar:
Dişbudak,Söğüt,Rüster;v.s.
Ağacın Rengi:
Anatomik,fiziksel ve kimyasal nedenlerden dolayı kendine has renk tonu ağaç çeşidine göre beyazdan siyaha kadar birçok geçişlerle renk göstergesi göstermektedir.
Ağacın rengi ağacın çeşidinin içinde veya gövdesinde değişebilmektedir.Renk değişiklikleri (örnek:sonradan kararmalar) normaldir.Ağacın normal renginden çok farklı sapmalar renk hatalarıdır.Bir ve iki renklilik olarak değişmektedir.
Bazı önemli yerli ağaçların çekirdek tahta renkleri:
Beyaz:Akçaağaç,Akkayın ağacı,Beyaz Kayın ağacı,Aspa,Ihlamur ağacı,:
Kırmızımsı,Kırmızımsı kahverengi:Kızılağaç,Kırmızı Kayın ağacı,Armut
ağacı,Kiraz ağacı,:
Kahverengimsi:Asil kestane ağacı,Dişbudak,Avrupa Ceviz ağacı,Çınar,Meşe;
Yeşilimsi:Robinie,
Siyahımsı Çekirdek tahta renklerine abanoz ağaç,çeşitlerinde rastlamak mümkün.
Çift renkli çekirdek tahta renk ağaçları:Palisander,Çizgili Abanoz
Ağacın Parlaklığı:
Kesim yerleri,kendine has anatomik kimyasal ve fiziksel özlliklerle-örnek radyal kesim üzerinde kesilmiş tahta şuaları,ağacın içerdiği maddeleri ve değişken damar yolları aynı anda ışık görmüşlerse-az veya çok kuvvetli parlak ortaya çıkabilirler.
Örnekler:Yerli Ağaç çeşitlerinin radyal kesimi:Abanoz,Kırmızı Kayın ağacı,Çınar,
Meşe,Robinie.
İletken doku:Suyu ve onun içindeki besleyici maddeleri iletmeyi sağlayan doku.
Örnekler:
Kozalaklı ağaçlar içinde:Erken ağaç ve Ağaç şuaları
Yapraklı ağaçlar içinde:Damarlar
Toplama dokusu:
Yedek maddelerin toplanmasına ve besleyici ve geliştirici maddelerin iletilmesine
yardımcı olan parentimatik dokular.Eksenel ve radyal biçimlendirilmiş tuğla biçiminde veya isodiametrik hücrelerden oluşmaktadır.
Örnekler:
Ağaç parentisi: xylam parentisi
Eksenel düzenleme: Eksenel parentim
Radyal düzenleme: Ağaç şuası parentimi.Bunun dışında reçine yollarının epitel
Hücreleri.
Kuvvetlendirme dokusu: Eksenel hücre maddelerinin mekanik güçlenmesini sağlayan dokular.
Örnekler:
Kozalaklı ağaçlarda:Geç ağaçlar
Yapraklı ağaçlarda:Libri form lifleri ve lifler.
Özel Dokular:
Örnekler:Kozalaklı ağaçlarda:Baskı ağaçları,Reçine kanalları,
Yapraklı ağaçlarda:Çekme ağaçları,Yaralı ağaçlar ve entersellular kanallar.
Doku hissesi tespiti
Değişik hücre dokularını,damarlar,lifler,uzun parensitler,ağaç şuaları gibi,adetlerine göre tespit etmek,enine kesimin optik yapılış ölçümlerine göre olmaktadır.
Örnekler:
- Oküler ağın mikrometre yardımı ile planimetrik uygulama.
- Oküler mikrometre veya kaynaşma donanımı yardımı ile çizgi ölçme uygulaması,
- Kaynaşma donanımı yardımı ile nokta uygulaması ile.
- Bilgisayardan idare edilen mikroskopik resim analizi.
LH’nın hisse grupları % olarak-
|
Damarlar |
Lifler |
Uzun muhafaza |
Ağaç şuaları |
Enzimleri |
|
|
|
|
Çok az |
5 |
40 |
5 |
10 |
Az |
5 10 |
40 50 |
5 10 |
10 20 |
Orta |
10 20 |
50 60 |
10 20 |
20 30 |
Yüksek |
20 30 |
60 70 |
20 30 |
30 |
Çok yüksek |
30 |
70 |
30 |
--- |
Yıllı Halka ( J )
Ağacın,senelik,halka biçiminde,erken ve geç tahtadan birleşen büyüme tabakaları.Kozalaklı ve halka gözenekli Yapraklı ağaçlarda sade gözle kesin görülebilinir.gelişme bölgelerine bakınız.
Örnekler:
Yerli ağaç çeşitleri:Asil kestane ağacı,Dişbudak,Karaçam,Çam,Meşe,Robinie,Rüster.
Erken Ağaç ( Fh ):
Flora zamanının başında oluşan bölüm,daha çok uzak ve ince duvarlı hücre unsurlarıdır,dışta oluşan senelik halkalarıda ağırlıklı su iletmeye yarar,aynı zamanda başlangıç zamanı olarak tanımlanır.
Örnekler:
Kozalaklı ağaçlarda senelik halkanın aydınlık bölümü:halkalı gözenekli Yapraklı ağaçlarda ise halkalı biçimde düzenlenen erken ağaç gözenek bölgeleri.
Geç Ağaç ( Sh ):
Flora zamanın sonuna doğru oluşan senelik halka bölümü daha çok dar ve kalın duvarlı hücre unsurları,ağırlıklı kuvvetlendirmeye faydalıdır,aynı zamanda son bölge olarak tanımlanır.
Örnekler:
Kozalaklı ağaçlarda Yıl Halkasının esmer tarafı:Halka gözenekli Yapraklı ağaçlarda küçük olan bölgeler,değişik düzenlenen geç yetişen tahta gözenekleri.
Yıl Halkası sınırı ( Jgr )
Biri geç yetişen tahta ile diğeri erken yetişen tahta arasındaki Yıl Halkası sınır çizgisi,değişik gözenek düzenlenmesin den dolayı meydana gelmiştir,kalın duvarlı ve düzleşmiş veya teğet düzenlenmiş damarlar ve şerit formunda parentim oluşumu.
Örnekler:
Yıl halkası sınırı değişik gözenek düzenlemesi ile şu ağaçlarda belirgindir.:Asil Kestane ağacı,Dişbudak,Kiraz ağacı,Meşe,Robinie,Rüster.;
Yıl halkası sınırı Liflerin yoğunlaşması ve kalınlaşması ile şu ağaçlarda belirgindir:Kızılağaç,Huş ağacı,Gürgen,Ak Kayın ağacı,Siyah Ceviz,Karaçam,Çam,Ladin Çamı,Çınar,Douglasie,Ihlamur ağacı;
Bunun dışında Yıl Halka sınırı şerit formundaki parentim oluşumundan da şunlarda belirgindir:Dişbudak,Rüster.
Yıl halka genişliği ( Q ) ( Jbr ):
Yıl halkasının radyal genişlemesi;erken ve geç yetişen tahta parçaları ve bununla birlikte Yıl Halka genişliği,ağacın,Ağaç cinsine,Yaşa,İklime,Toprağa ve toplu bilimsel konuya bağımlı olarak,değerinde önemli derecede değişebilir.
Örnekler:
Kaba yaşlı (kaba halkalı): Yıl halkası 5 mm civarında;
İnce yaşlı (ince halkalı): Yıl halkası 1.2 mm civarında;
Orta Yıl Halka genişliği hesaplanması –b- şu formül ile yapılı;b= m/z;m; ölçülen mesafe mm olarak;z:ölçülen mesafedeki Yıl Halkaları.
Yetişme Bölgeleri: ( Q )
Ölçülen bölgede Flora zamanı içerisinde oluşan Gelişme Halkaları;Tropik ağaçlarda az gözenekli bölgelerden dolayı,yarım halka gözenekleşmesi veya parentim oluşması ima edilir.
Anlamdaş: Flora bölgeleri
Örnekler:
Yerli Yıl Halkaları belirgin olan ağaç çeşitleri veya erken ve geç tahta bölgeleri;
Gözenekleri az bölgeli Tropik ağaçlar:Jequibita,Niangon,Framire,Obeche,Pyinkado;
Yarım Halka gözenekleşmeli Tropik ağaçlar;Cedro,Teak,v.s.
Terminal parentim düzenlemeli Tropik ağaçlar:Doussie,Faro,Bubinga,(uzun muhafaza enzim düzenlemesine de bakınız)
Ağaç Şuaları
Anlamdaş:Sınır Şuaları (M),Şualar
Şerit halinde parentim hücrelerinin yoğunlaşması,ağaç ve kabuk içinde kendilerini radyal uzatırlar.Şuaların konumu,düzenlenmesi,yoğunluğu,formu,birleşimi,büyüklüğü ve dağılım payları ağaçtan ağaca değişir.
Var oluşundaki paylaşım:İlk ve ikinci sıradaki şualar,bununla birlikte sadece ilk şualar kabuk ile sınır’ı (ilik) birbirine bağlar;
Konum itibariyle paylaşım:Kambiumun dışındaki Şualar – kabuk şuaları;kambiumun içindeki şualar – Tahta şuaları.
Tahta şualama tüm kozalaklı ve yapraklı ağaçlarda rastlamak mümkün.
Uzunluk enzimleri (Lp)
Enine kesimde Gövde ekseninde uzunlamasına değişik düzenleme formlarında yürüyen ağaç enzimleri.
Örnekler:
Yapraklı ağaçlarda kozaklı ağaçlara nazaran daha sık rastlanır,bazı kozaklı ve yapraklı ağaçlarda da olmayabilir.Değişik düzenleme formları değerli diagnastik belirtilerdir.
Tekstur:
Anlamdaş:Dalgalı,Şekil,Ağaç Resmi
Ağacın şekli,Yıl Halkaları,Yetişme bölgeleri,damarları,uzun enzim şeritlerinde,renk şeritlerinde,entersellular kanallarında ve tahta şualarında;ağaç dokularının değişik kesilmelerinden,hazırlanmalarından dolayı meydana gelir;lif gidişatlarının yön değiştirmesinden,renk ve optik etkenlerden,ağaç hatalarından ve ağaç hasarlarından etkilenir.
Örnekler:
Düz
Görünüş düzeni:Tahta tekdüzen şekilli ve göze çarpmayan renk veya optik etkisiz;genelde tekdüzen renkli,düz lifli,hafif döngülü ile değişken döngülü arasında büyüyen ağaçlarda rastlanır.
Ana kesim istikameti: R,T
Tipik Ağaç Çeşitleri:
Akçaağaç, Kızılğaç, Okoume, Huşağacı, Jequitiba, Tola, Abura, Armutağacı, Kavak lomba, Ihlamurağacı,Baboen v.s.
Titrek çizgili
Görünüş düzeni:Belirgin Yıl halkaları veya büyüme bölge gidiş çizgileri bununla birlikte parentim şeritleri,renk maddeleri depolanması (Damarlaşma) veya entersellular kanalların ortaya çıkardığı,nerdeyse elips formunda,koy şeklinde veya dişli tahta şekli,çivi tahta bölgesinde paralel oluşmuştur.
Ana kesim istikameti: T
Tipik Ağaç Çeşitleri:Kozaklı ağaçlar,Halka gözenekli yapraklı ağaçlar,Dağınık gözenekli yapraklı ağaçlar-bilhassa tropik yapraklı ağaçlar-belirgin olarak
Titrek Düzen Teksturu ( T )
- Erken (açık) ve geç (koyu) tahta bölgeleri dolayısıyla meydana gelmiştir;Karaçam
- Halka gözenekliliği tarafından meydana gelmiştir;erken Tahta koyu,Geç tahta açık renk;Rüster
- Geniş parentim şeritleri dolayısıyla meydana gelmiştir;Parentim açık renk,Lif bölgeleri koyu renk,bununla birlikte kaba iğne oyujları;Wenge (af/w)
- Çift renklilik (Damarlaşma) dolayısıyla meydana gelmiştir;Makassar-Abanoz (as/so)
A b c d
Çizgili ( Düz çizgili )
Görünüş düzenleri:Ağaçta Yıl Halkalarının içinde oluşan karakteristik erken ve geç tahta oluşumlarından dolayı veya belirgin Yıl Halka sınırları veya gelişme bölgeleri tarafından meydana gelen uzun çizgili şekiller.
Ana Kesim İstikameti: R
Tipik Ağaç çeşitleri:Kozaklı ağaçlar ve halka tipi gözenekli Yapraklı Ağaçlar,arasıra dağınık gözenekli Yapraklı ağaçlar da düzenli gözenek azlığı olan bölgelerde görülür.Örnek:Framire
Geniş parentim şeritlemesi tarafından meydana gelen açık-koyu çizgilenme Tipik ağaç çeşitleri:Lati,Wenge
Çizgili Teksture ( R )
- Erken (açık) ve geç (koyu renk) tahta bölgeleri dolayısıyla meydana gelmiştir;Çam
- Halkalı gözenekler tarafından meydana gelmiştir;eken tahta koyu,geç tahta açık renk;Kırmızı Rüster (am/n)
- Geniş parentim şeritlenmesi tarafından meydana gelmiştir;parentim açık,lif bölgeleri koyu,kaba iğne oyuklu;Lati (af/w)
- Çift renklilik dolayısıyla meydana gelmiştir.(damarlaşma);Zinganga (af/w)
- Değişken döngü yetişmesi dolayısıyla meydana gelmiştir;Sapelli (af)
Değişken döngü yetişmesi dolayısıyla meydana gelen az çok lif kaymaları,değişik Işık yansımaları ile tahtada az veya çok genişlikte uzun çizgili şekiller belirgin olmasını sağlar.
Tipik Ağaç Çeşitleri :Kokrodua, Ako, Tiama, Kosipo, Sapelli, Sipo, Tali, Bosse, Dibetotu, Bilinga,Obeche.
Belirgin renk maddelerinin depolanması (damarlaşma),daha doğrusu çift renklilik tarafından meydana gelen tahtanın uzunlamasına çizgileşme şekli.
Tipik Ağaç Çeşitleri: Urunday,Rio Palisander,Doğu Hindistan Palisander,Makassar Abanoz,Dao,Zingana.
Aynalaşma (Benekli)
Görünüş düzeni:Temel doku ya doğru çoğunlukta açık renkli,belirgin bir şekilde parlayan
ve lif istikametine doğru enine yol alan yüksek ve geniş tahta şuaları tarafından tahtada meydana gelen şekil.
Esas kesim istikameti: R
Tipik ağaç çeşitleri:
Sahalanmış Textur (R)
- Büyük sahalanmış (tarla biçimi) ve özellikle dekoratif;Makore (af/w)
- Küçük sahalanmış;Batı Hindistan Saten ağacı (am/m)
- Ateş şekilli sahalanmış;Okaliptüs (aus)
Silky oak,Freijo,Çınar,Ovaga,Koto,Meşe,Eyong,
Sahalanmış (Tarla biçimi) (ateşli,sahalı (tarla) mermer mozaiki)
Görüntü biçimi:İnce veya kaba çizgili,değişken döngü büyümesi,orta ile kısa dalgalı
arasında değişen,çoğunluklu düzensiz teğet lif gidişatı ve değişik ışık yansımasından dolayı meydana gelen tahta şekli;kuvvet ve gölgelenmesine göre de yarı renkli,renkli veya atılgan renkli
Esas kesim istikameti:R
Aynalanmış Tekstur (R)
- Yüksek ve geniş tahta şuaları dolayısıyla meydana gelen kaba enine şeritlenme;Silky Oak (aus)
- Büyük tahta şuaları tarafından meydana gelen enine şeritlenme;KOTO (af/w)
Tipik ağaç çeşitleri:Makore,Sipo,Bosse,Ovangkol,Afrika Mahonu,Kalıplı,dalgalı (Enine çizgili,yanlamasına çizgili veya siyahımsı)
Görünüş biçimi:kalıplı
Orta veya kısa dalgalı arasında teğet lif gidişatı ve değişik ışık yansıması dolayısıyla,radyal eşitlikte,lif istikametine doğru enine yürüyen tahtanın çizgili şekli.
Esas kesim istikameti:R
Kalıplı / Dalgalı Tekstur (R)
- İnce kalıplı: Akçaağaç
- Yan Dalgalı: Akçaağaç
- Mozaikli Tekstur; Makore (af/w)
Ateşli Tekstur
- Kaba ateşli;Okoume (af / w)
- İnce ateşli;Avodire (af / w)
Tipik Ağaç çeşitleri:Akçaağaç,Douka,Makore,Dişbudak,Limba
Görünüş biçimi dalgalı
Orta ile kısa dalgalı lif gidişatı arasında teğet olarak ve değişik ışık yansıması dolayısıyla meydana gelen,nadir radyal eşitlikte,az veya çok lif gidişatına yan olarak oluşan tahtanın şekli.
Esas Kesim istikameti:R
Tipik ağaç çeşitleri:Aningre,Movingui,Douka,Makore,Ovengkol,Afrika Mahon
Görünüş biçimi:Mozaikli
Değişken döngü büyümesi ve lif gidişatına doğru orta ve dalgalı teğet lif gidişatından
ve değişik ışık yansımasından dolayı meydana gelen,tahta üzerinde radyal değişen ve yan giden şekil.
Esas kesim istikameti:R
Tipik Ağaç Çeşitleri: Sapelli,Afrika MahoniMakore,Avodire v.s.
Ateşli
Görünüş biçimi: Az veya çok düzenli lif gidişatlarında-bölümsel olarak teğet lif gidişatları tarafından bastırılırlar-ve tahtada değişik ışık yansıması dolayısıyla meydana gelen ateşli ve tarlalı şekil.
Esas Kesim İstikameti: T
Tipik Ağaç çeşitleri:Huşağacı,Armut ağacı,Avodire.
Pommele Tekstur (inci veya buruşuk şekil)
Görünüş biçimi:Az veya çok düzenli,radyal dalgalı lif gidişatından,teğet dalgalara bağlı ve değişken döngü büyümesi (tropik yapraklı ağaçlarda) ve değişik ışık yansımalarından dolayı meydana gelen,midye biçiminde tahta şekli,içe doğru kabuk gelişmeleri meydana gelebilir.
Esas Kesim İstikameti: T
Tipik ağaç çeşitleri: Bosse,Douka,Sapelli,Afrika Mahon,nadir Huşağacı,tek tük Kayınağacı.
Dalgalanmış
Görünüş biçimi: Tomurcuk tümörleşmesi tarafından meydana gelen,fakat düzenli olarak meydana gelmeyen karışık lif gidişatından dolayı ortaya çıkan tahta şekli.
Esas kesim İstikameti: R den T ye kadar,çoğunlukla T
Tipik ağaç çeşitleri:Kozaklı ağaçlar:Redwood,Vanona –Maser,Sandarakbaum:Thuya Maser 1.
Yapraklı ağaçlar: Akçaağaç,Madrona – Maser,Akkayın ağacı,Avrupa Ceviz ağacı,Amboina-Maser,Rüster,Oregob Myrtle:Myrten – Maser 2.
Gehaselt,Haselwuchs
Görünüş biçimi:Uzunlamasına Radyal sızıntılı büyüme biçimi – enine kesimde hafif dalgalı Yıl Halkası – veya büyüme bölgeleri görünür halde olduğundan – belirgin fakat ince dalgalı dan tarlalanmış a kadar tahta şekli.
Esas Kesim İstikameti: T
1 Thuja cinsine ait Ağaç çeşitleri ile karıştırılmamalı.
2 Myrte ile karıştırılmamalı
Pommele Tekstur (T)
- Pommele – incilenmiş :Bosse (af / w)
- Tipik pommele :Sapelli (af / w)
Dalgalı Tekstur (R den T ye kadar)
- Hafif dalgalı :Thuya (am / n)
- Kaba dalgalı ceviz ağacı
Gehaselte Tekstur (T)
Wimmerwuchs (Haselwuchsdan) dolayı Dalgalı Yıl Halkası gidişatı,bunun yanı sıra
“Midye Tekstur” adı da verilmektedir:Tamo Japon Dişbudağı (as / o).
Tipik Ağaç Çeşitleri:
Kozaklı Ağaçlar:Alerce,Çam,Porsukağacı.
Yapraklı ağaçlar:Dişbudak ağacında baya kaba gelişmiştir.Bete ve Limba.
Gözlenmiş,Kuşgözü akçaağacı
Görünüş biçimi:Kmbiumnun Gelişim hatalarından dolayı meydana gelmiş,nokta şeklinde,ince dal benzerinde yapı değişiklikleri,teğet ve radyal dalgalı,örtülmüş lif gidişatına bağlı olarak göz şeklinde arasıra ilave dalgalı veya ateşli şekil tahta üzerinde görülebilmektedir.
Esas Kesim İstikameti:T
Gözlenmiş Tekstur (T)
Kuş gözü akçaağcı için tipik;Şeker Akçaağacı (am / n)
Tipik Ağaç çeşitleri:Siyah Maple,Şeker Maple,Tarla akçaağacı,Dağ akçaağacı
Piramit Teksturu ( Zwiesel,Yay ve anafor şekilleri )
Düzenli ve üst üste gelmiş lif dönmeleri-zwieseln bölgesinde veya yanlış büyümüş tekli dallarda – ve değişik ışık yansımasından dolayı Y şeklinde fiskiye şeklinde tahtada şekiller oluşur.
Esas Kesim İstikameti: R den T ye kadar
Piramit Teksturu ( R den T ye kadar );Ceviz ağacı
Tipik ağaçlar:Makore,Dişbudak,Avrupa ceviz ağacı,Afrika Mahon,Avodire,Armut ağacı.
Kumaş Teksturu
Görünüş biçimi: Kıvrılan bitkiler tarafından meydana gelen,kütük çerçevesinde spiral şeklinde yürüyen,radyal dalgalı lif gidişatı,bu az veya çok düzenli olarak tahta üzerinde enine yürür ve tahta üzerinde tuhaf bir şekil oluşturur;nadir düzenlidir ve alçak yükseliş çapı oluşur.
Esas kesim istikameti:T
Kumaşımsı Tekstur (T):Ceviz ağacı.
Tipik ağaçlar:Sapelli,Kosipo,Bubinga v.s.
Kaplama sanayi tarafından bıçak ve soyulma kontraplak imalatında değişik hazırlama metodları kullanılmaktadır,bu da değişik tekstur oluşumlarına temel teşkil etmektedir.
Böylece yarım kütüklerden yassı kesimlerde tarlalanmış dan aynalanmış a kadar tekstur geçişleri meydana gelmektedir.(çiçek teksturlar)
Çeyrek kütüklerin dörde kesilmesinde çizgili,yarım ile tam tarlalanmış teksturlar meydana gelebilir,ki bu da gerçek,alçak veya Fauks bıçak kullanılması ile bağlantılıdır.
Yuvarlak soyma işleminde düzensiz teksturlar;dış merkezli yarım yuvarlak soyma işleminde tarlalanmış dan yarım çizgili teksturlar a kadar.
Staylog soyma işleminde tarlalanmış (içten) dan çizgili (dıştan) tekstur a kadar,ki bu da yuvarlak çeyrek veya 1 / 3 kütüğün gerildiğine bağlıdır.
Önemli Kozaklı Ağaç Belirtileri
Tracheiden
Uzunlamasına gerilmiş,genellikle eksenel doğrulmuş,delinmemiş,kendinin aynısı olan yapı elemanlarının ağıl beneklerle donanmış,su ve hava ileten ölü hücrelerdir.% 90-95 kozaklı ağaç maddelerini oluştururlar;yaklaşık 3000 – 5000 mikron uzunluğundadırlar.
Uzunlamasına tracheiden:Erken ağaç tracheiden,geç ağaç tracheiden,enine tracheiden,:ağaç şua tracheiden,
Baskı ağaçları:Baskı ağaç tracheiden
Erken ağaç tracheiden
Zayıf duvarlı uzun tracheiden yuvarlak son kısımları ve radyal duvarlarda ağıl benekler;Su iletişimine yararlar ve flora dinlenmesinden sonra oluşurlar.
Örnekler:
Kozaklı ağaçların erken tahtalarında:Karaçam da çok belirgin,Çam,Çam ağacı,Douglasie.
Geç ağaç tracheiden
Kalın duvarlı uzun tracheiden,sivri uçları ile ve radyal duvarda yarık ağıl benekler;sağlamlaştırmaya yararlar ve fora dinlenmesinden önce oluşurlar.
Örnekler
Kozaklı ağaçların geç tahtalarında;erken tahta tracheden diye anılan tahta çeşitlerinde çok belirgin.
Ağaç şua tracheiden
Radyal yürüyen,tahta şualarına eşlik eden bazen kenarda duran,bazende ortalarda hizalanmış enine tracheiden;parentim hücrelerine karşı tek taraflı ve uzun tracheidenlara karşı ise çift ağılımsı beneklerle donanmışlardır ve radyal su iletişimine yararlar.
Örnekler
Avrupa Karaçam,Çam,Zierbel Çamı,Çam ağacı,Goulasie.
Baskı tahta tracheiden
Baskı tahtasını tamamlayan parçe:enine kesimde yuvarlak,kalın duvarlı tracheiden,entersellular oluşturucu;ikinci duvar sadece çift tabakalı ve hücre boşluk alanına doğru radyal yürüyen oyuklarla kaplıdır;erken ve geç arasındaki fark yok olur.
Örnekler
Reaksiyon tahtası (baskı tahtası) Çam,Çam ağacı’nda.
Tracheiden düzeni
Enine kesimde radyal düzenlenmiş tracheiden,bunun yanı sıra geç ağaç tracheiden yıl halka sınırına doğru kalın duvarlı olmaya ve darlaşmaya başlarlar ,daha doğrusu teğet olarak yoğunlaşmaya başlarlar.Yıl Halkası içindeki erken ve geç tahta geçişi belirgin veya az belirgin olur.
Örnekler
Erken ve geç tahta geçişinin belirgin olduğu durum: Karaçam, Çam, Douglasie, Redwood.
Erken ve geç tahta geçişin az belirgin olduğu durum (yavaş yavaş):Köknar,Parana Pine,Çam.
Tracheiden duvarlarının kalınlaşması
Uzun ve enine tracheiden ların hücre duvarlarının kalınlaşması Spiral şeklinde,dişli çubuk şeklinde olur.
Örnekler
Spiral şeklinde:Uzun tracheiden, Douglasie,Porsukağacı
Dişli:Ağaç şua tracheiden,Çam
Callitrisoid:Uzun tracheiden Pond pine
Crassulae:Uzun tracheiden Doğu Karaçam
Ağaç şuaları Ağaç şualarının düzenlemesi ve formları ( T )
Kozaklı ağaçlarda her zaman düzensiz:
Formları:uzunlamasına çekilmiş reçine kanalsız,tek tabakalı,reçine kanallı ağ formunda,orta kısmında üç tabakalı
Örnekler
Reçine kanalsız ağaç şuaları:Köknar,Ardıç,Porsukağacı
Reçine kanallı ağaç şuaları:Karaçam,Çam,Çamağacı,Douglasie
Ağaç şua oluşumu (R)
Kozaklı ağaçlarda homo sellular (tracheiden sız) veya hetero sellular (kenarda bulunan veya / ve aralarda bulunan tracheiden lar.Ağaç şua hücreleri ince veya kalın duvarlıdır,düz veya kalındırlar,daha doğrusu bölgelere göre şişkindirler.
Örnekler
Ağaç şuaları homo sellular:Köknar,Porsukağacı
Ağaç şuaları hetero sellular:Avrupa Karaçam,Çam,Çamağacı
Ağaç şua hücreler kalın duvarlı:köknar
Ağaç şua hücreleri ince duvarlı:Çam
Uzun muhafaza enzimleri
Uzun muhafaza enzim düzenlemesi (Q)
Eğer mevcutsa,iki düzenleme formu vardır:Terminal ve Dağınık
Örnekler
Terminal:Hemlock Köknarı
Dağınık:Alerce
Önemli Yapraklı Ağaç Belirtileri
Damarlar (Tracheiden)
Eksenel doğrultulmuş Damar bağlantılarının erime sonucu meydana gelen çok sayıda cansızlar,ağaçlaşmış hücreler,çoğunlukla su iletişiminde toplanmasında ve havalandırılmasında yararlı,damar bağlantıları arasındaki benekler ağıllaşmıştır.
Erken vegeç ağaç tahta çoğu zaman ayırd edilebilinir.
Örnekler
Damar bağlantıları uzunlukları 100 mikro dan – 700 mikro ya kadar
Damar uzunlukları:birkaç santimetre ile birçok metre arasında
Gözenek,gözenek formu (Q)
Damar tracheide nin veya damar ın enine kesimi,tek gözeneklerin formu,yuvarlak oval veya köşeli olabilir.
Örnekler
Yuvarlak gözenek formu:Erken tahta gözenekleri Robinie
Oval gözenek formu:Erken tahta gözenekleri Asil Kestane Ağacı
Köşeli gözenek formu:Linde
Damar çapı (Q)
Damarın,daha doğrusu gözeneğin çapı teğet istikamettedir,iç çapı (L) ve toplam çapı (D) ile değişir.
Örnekler
D çok küçük: 50 mikro Aspe
D küçük: 50…100 mikro Çınar
D Orta büyüklükte: 100…150 mikro erken ağaç gözenekleri Dişbudak
D büyük 150…200 mikro Limba
D çok büyük:200 mikro Parasolier.
Damar yoğunluğu,(Q) sıklık,adet
1 mm 2 damar sıklığı:sayılanlar:tek gözenekler,gözenek grupları ve sayılan metre kare içindeki gözenek parçaları.
Örnekler
Az çoklukta:10 / mm2 Obeche
Çok:10…20 / mm2 Makaro
Pek çok:20 / mm2 Akkayınağacı.
Damar düzenlemesi,damar dağılımı,Gözenekleme (Q)
Halka gözenekleşmesi:Erken tahta damarının büyük halkası ile başlar,bunu göze çarpan küçük geç tahta damarları takip eder.Erken tahta gözenek deviri bir iki veya birçok sıralı olabilir,geç tahta gözeneklerinin düzenlemesi dağınık,bağ formunda,radyal veya bağ formunda teğet,aynı zamanda çapraz ve yuva formunda.
Örnekler: Halka şeklindeki Yapraklı ağaçların geç tahta gözeneklerinin radyal düzenlemesi:Üzüm Meşesi,Stiel Meşesi
Halka şeklindeki Yapraklı ağaçların geç tahta gözeneklerinin teğet düzenlemesi:Rüster
Halka şeklindeki Yapraklı ağaçların geç tahta gözeneklerin dağınık düzenlemesi: Dişbudak,Robinie
Dağınık gözenekli:Damarlar aşağı yukarı aynı büyüklüktedir ve Yıl halkası ve gelişme bölgesi üzerine eşit seviyede dağılmıştır;bunlar düzensiz,yan veya radyal da düzenlenmiş olabilirler.Damarlar kendileri tek çiftli veya gruplarda ortaya çıkarlar.
Örnekler
Eşit seviyede dağılmış:Akçaağaç,Huşağacı,Çınar;Papel vepek çok sayıda tropik Yapraklı ağaçlar
Oransız dağınık olanlar:Kiraz ağacı,Pyinkado
Yan düzenlenmiş:Moabi,Douka,Makore
Yarım halka gözenekli:Erken tahtanın damarları ya geç tahta damarlarından biraz büyüktür,veya yada bu yıl halka bölümünde daha doğrusu yetişme bölgesinde yoğun düzenlenmişlerdir.
Örnekler
Azalan damar çapı:Cedro,Avrupa Ceviz Ağacı,Teak.
Erken tahtadaki sıklaşma:Kiraz ağacı.
Tektaş gözenek (Q):Diğer gözenek elemanları tarafından sarılmış tek gözenek
Örnekler
Peroba Rose,Souggue,Ovago,Santal,Bilinga.
Gözenek zinciri (Q):Bir sıra yan yana,Çoğunlukla radyal düzenlenmiş tek gözenekler
Örnekler
Hutch muhuhu,Douka,Makore.
Gözenek şuası (Q):Radyal düzenlenmiş pek çok gözenekler:Bağlantı noktalarında düzleşmiş ek gözenekler,birçok kez aşağı sıralanmış tek gözenek olduğu izlenimini uyandırırlar.
Örnekler
Jelutong,Oro,Parasolier,Punah.
Gözenek yuvası (Q):Düzensiz gözenek gruplarının gruplaşması
Örnekler
Sen,Tanrıça ağacı,Robinie,geç tahta gözenekleri
Başka Gözenek düzenlemeleri
Örnekler
Çapraz:Ökaliptus,ateş şeklinde-dallanmış geç tahta essig ağacı,teğet dalgalı,reç tahta Rüster,teğet-heveng formunda Cardwellia.
Damar içeriği (Q):
Tabiatın Organik veya gayri organik veya yapısal özellik olarak ortaya çıkar;bu arada damarlar tamamen veya parçalı doludur.
Örnekler
Organik:Reçine,Yağlar,Sepiler ve renk maddeleri,kauçuk,Kalsiumaoksalat
Gayri organik:Kalsiumkarbonat,Kalsium fosfat,Silisik asit v.s.
Yapısal özellik:thyllen
Thyllen (Q)
Thyllen (Q)
Yan komşularının damar hücrelerine zorla beneklerin boşluk bölgelerinden giren nerdeyse tamamen onları ordan çıkaran kabarcık şeklindeki tahta şua veya uzun muhafaza enzim hücrelerinin gelişmeleri;Thyllen ler ince veya kalın duvarlıdır,benekli veya beneksiz,içerlerinde madde olur veya olmaz.
Örnekler
Moabi,Asil kestane ağacı,Iroko,Dao,Makore,Douka,Papel,Meşe,Robinie,Teak,Rüster
Damar son kırılması (T,R)
Bir damar bağlantısının bir diğerine damar enine duvarının kırılması ile olur.Kırılan duvar alanı (Delik duvarı) değişik formlarda ve düzenlerde açıklıklar baş gösterir,bunlar tek veya çoklu dur.
Örnekler
Tekli delik biçimide son kırılma:Akçaağaç,Kayınağacı,Meşe,Ihlamurağacı,Rüster v.s.
Merdiven formunda son kırılma:Roterle,Huşağacı,Kayınağacı,Çınar,10 ile 40 basamak arasında;
Ağ şeklinde son kırılma:Değişik bignonianslar.
Damar duvar kalınlaşması (T,R)
İnce ve kalın duvarlı damar duvarları yanı sıra bazen kalınlaşmış duvarlar ortaya çıkabilir,çoğunlukla spiral biçimindeki kalınlıklaşmalar
Örnekler
Spiral şeklindeki kalınlaşmalar:Akçaağaç,Ross kestane ağacı,Gürgen,Robinie, Ihlamuağacı,Rüster
Damar duvar kalınlıkları (Q)
3…5 mikro arasında sallanmaktadır.
Ağaç şuaları
Ağaç şua düzenlenmesi (T)
Tek düzen olmayan tahta şua yükseklikleri düzensiz (nerdeyse yaşlanmaya doğru),nerdeyse tek düzen olan tahta şualarında katlı düzen şeklinde (yükselme şekli) düzenlenmiştir.
Katlı düzen şekli örnekleri
Cocobola,Palisander,angelique,Movingui,Sapelli,Pckholz,Permambouc,Bete,Kotibe,Wenge,Padauk,Amerikan Mahon.
Tahta şua formu:
(T): Genellikle ağ şeklinde,simetrik,aynı zamanda asimetrik;
(Q): Şerit formunda,yıl halkası etrafında kendisini değişken dağıtan.
Örnekler
Yıl halkası etrafında kendisini dağıtanlar:Kayınağacı,Çınar
Tahta şua yoğunluğu (T) sıklığı-adetleri
Teğet 1 mm lik ölçü çizgisini kesen tahta şuasının adetleri;4 ila16 arasında1 mm üzerinde.
Örnekler
Tahta şuasının az yoğunluğu:Ihlamur ağacı – 7 1 mm üzerinde T;
Yüksek tahta şua yoğunluğu:Roterle – 15 1 mm üzerinde T.
Tahta şua büyüklüğü (T)
Tahta şua yüksekliği ve tahta şua genişliği ya tahta şua hücrelerinin sayılması ile veya mikroskopik mikro ölçümü ile belirlenir.Tahta şua genişlikleri 15 mikro ile 100 mikro arasında sallanmaktadır;yüksekliği 200 mikro ile 800 mikro arasında.
Örnekler
Tahta şua yükseklik verileri;mikro olarak,dolayısıyla ilave hücre olarak,tahta şua genişlik verileri:mikro olarak ve / veya hücrelerle (dolayısıyla tabakalaşma,örnek olarak 2 hücre genişliğindeki bir tahta şuası na aynı zamanda çift tabakalı da denilir) tahta şuasının en geniş bölgesinde ölçülür veya sayılır.
Bazı tahta çeşitlerinde değişik büyüklükler ortaya çıkabilir.
Tahta şuası birleşimi (R,T)
Tahta şuasının gelişimi:Yapraklı ağaçların tahta şuaları tahta şua hücrelerinin formlarına göre,homogen ve heterogen birleşimlerden oluşurlar,sekiz tip hücre formuna ve tabakalaşmasına göre değişir.
Örnekler
Homogen tahta şuaları (sadece yatan tahta şua hücrelerinden birleşmişlerdir) Akçaağaç,Roterle,Huşağacı,Kayınağacı,Dişbudak,Meşe,Rüster.
Birleşen tahta şuası (Q)
Küçük ve ince tek tahta şua gruplarının aralarında damar yoktur,hafif büyütüldüğü zaman tek bir geniş mat parlaklığında bir “görüntü ilik şuası” görünüm verir.
Örnekler:Roterle,Gürgen,Baumhasel.
Uzun muhafaza enzimi
- hücre formları ayrılmaktadır:
Fuzi (fusi) formunda enine duvarsız hücreler;parentim yoğunluğu 2 hücreden oluşmaktadır.
Uzun muhafaza enzim düzenlemesi (Q)
Apotracheal
Damarlarla irtibatı bulunmayan uzun muhafaza enzimi.
Dağınık:Tek,liflerin arasında düzensiz dağılan parentimler veya hücre grupları
Örnekler:Akçaağaç,Roterle,Huşağacı,Kayınağacı,Armut ağacı,Çınar,Kiraz ağacı.
Çoklu dağılma:Tahta şualarının arasındakısa teğet çizgiler ile çoğalmış,yanı sıra ağ biçimi düzenine doğru değişen parentim hücreleri
Örnekler:Gürgen,Avrupa Ceviz ağacı,Bete.
Şerit formunda
Merdiven formunda:Nerdeyse aynı genişlikteki tahta şualarının merdiven formunda bir örnek oluşturmaları,teğet yürüyen parentim çizgileri veya şeritleri;bunlar kendilerine tahta şualarından daha yakın dururlar ve altalta nerdeyse aynı mesafe vardır.
ÖRNEKLER
Fromager,Cocobolo,Jelutong,Assacu,Abura.
Ağ formunda:Tahta şuaları ile birlikte ağ şeklinde bir örnek oluşturan teğet parentim çizgileri veya şeritleri;nerdeyse tahta şuaları kadar geniş olabilirler veya altalta hemen hemen aynı mesafeyi tutabilirler.
Örnekler:Emien,Jacareuba,Abanoz,Meşe,Ihlamur ağacı.
Terminal:Yıl halkası veya gelişme bölgelerinin sınırlandığı parentim hücreleri-çizgileri,veya şeritleri
Örnekler:Andiroba,Cocobolo,Mutenye,Bubinga,Courbaril,Papel,Amerikan Mahon,Rüster.
Konsantre:Az veya çok devam eden,gelişme tabakalarını takip eden parentin çizgileri veya şeritleri.
Örnekler Çizgiler:Hickory,Makore,Manbarklak,Sougue.
Örnekler Şeritler:Faro,Angelique,Wenge,Teak.
Paratrachael
Damarlarla bağlantılı duran uzun muhafaza enzimi.
Seyrek:Damarları sarmış parentim hücreleri veya parentim hücre grupları,aynı zamanda tamamlanmamış parentim ana hattı olarak meydana çıkar.
Örnekler:Asil kestane ağacı,Afrika Mahon,Parasolier,Kiraz ağacı.
Vasisentrik: Daire yuvarlak da oval şekline kadar Damarları saran değişik genişlikte parentim ana hattı.
Örnekler:Kokko,Cocobolo,Debama,Meşe,Niangon,Framiere.
Geçiş formları:Vasisentrik-değişe örnek:Iroko,Movingui,Limba,Quarabu.
Ali formu:Damarlar göz formunda parentimler tarafından sarılmış.
Örnekler:Doussie,Ebiria,Tali,Limbali,Amaranth.
Geçiş formu:Ali formu değişikliği:örnek:Iroko,Movingui,Limba,Quarabu.
Değişken:Kendi aralarında eriyen,vasisentrik veya ali formunda parentim,bu da düzensiz teğet veya çapraz yürüyen şeritler veya şerit tane oluşturur.
Örnekler:Paratrachael – vasisentrik ve ali formu.
Unilateral:Damarları içten veya dıştan yani tek taraflı dokuan parentimler
Örnekler:
Unilateral – ali formu:Çiçek ağacı,Amourette
Unilateral – vasisentrik:Dibetotu,Peroba Jaune
Unilateral değişken:Bosse,Azobe.
Uzun muhafaza enzim tahta kanalları ile bağlantılı (Q)
Konsantre parentim şeritleri veya şerit parçalar damarlar arasında,teğet ve konsantre düzenlenmiş reçine kanallarını sarmakta.
Örnekler:Krabak,Yank,Kapur,Merawan,Meranti.
Lifler
Uzunlamasına gerilmiş tahta veya iç kabuk hücreleri,öncelikle sağlamlaştırmaya yararlar.
Örnekler:Ağaç lifleri:Libri formundaki lifler,Lif tracheiden
İç kabuk lifleri:Kabuğun sert iç kabuğunda dağılı vaziyette.
Lif düzenlemesi:L (Q)
Lif tracheiden ların ve libri formların düzenli veya düzensiz bir şekilde düzenlenmesi.
Örnekler:Okoume,IlombaiNiove,Baboen,v.s.
Teğet düzenleme:Fromager,Obeche,v.s.
Lif lümenleri L (Q)
Lif boşluk yeri:en büyük lümen çapı mikro olarak ölçülür.
Lif duvar kalınlığı 2 W (Q)
İki yan yana lif lerin duvar kalınlığı:lümen den lümene mikro olarak
W – lümen den orta ince lam a kadar tek duvar kalınlığı
2 W – iki lifin lümenlerin arasında ki çift duvar kalınlığı
2 W:L= Duvarlaşma;runkel sayısı (0,5 = ince duvarlı;0,6…0,9 = kalın duvarlı; 1,0 =çok kalın duvarlı)
2 W+L= Lif çapı (veya orta lam dan orta lam a kadar küçülür).
Lif uzunluğu
Uzanmış madde de veya teeğt ince kesimlerde ölçülmeli.Uzunluklar tahta çeşitlerine ve gövdedeki konumdan bağlantılı ve yıl halkası içinde değişkendir.
Örnekler
Kısa lifler: 900 mikro
Orta uzunluktaki lifler: 900…1600 mikro
Uzun lifler: 1600 mikro
Libri formundaki lifler (tahta,sert veya skler enzim lifleri)
Uzunlamasına gerilmiş,sivrilmiş,çoğunlukla kalın duvarlı ve darcasına,cansız (bazende canlı),hava ve su içeren,az tekli yanlamasına ayrılmış benekler veya çok az ağıl benekler (3 mikro) içeren,sağlamlaştırmaya yarayan hücreler.
Örnekler:
İnce duvarlı libriform lifleri:Kımızı kızılağaç,Huşağacı,Papel,Ihlamurağacı
Kalın duvarlı libri form lifleri: Yang,abanoz,Kayınağacı,Amaranth.
Özel form
Kapanmış libri:Okoume,Andiroba,Ozigo,Sapelli v.s.Meliaceen;Billur getiren libri form lifleri.
Tahta çekim lifleri:
Uzunlamasına gerilmiş,kalın duvarlı ve darcasına libri form lifleri belirgin kalınlıkta,tahtalaşmamış,gelatinize hücre duvar tabakası (G tabakası)
Bunlar ikinci duvarlara dayanır ve her iki dış tabakanın yerine geçebilir.G tabakasının ince yapısı;lam daha doğrusu petek şeklinde.
Örnekler:
Yapraklı ağaçların çekme tahtasında:özellikle Papel de.
Tracheiden:
Değişik formlaşmış,nesir kimatik,sağlamlaştırmaya,iletmeye veya toplama yarayan ve her Ağaç çeşidinde bulunmayan hücreler.
Örnekler
Lif tracheiden (bunlar liflerden sayılır),damar tracheiden,vasisentrik tracheiden.
Lif tracheiden:Tracheide nin libri form life geçiş dönemi:uzunlamasına gerilmiş,çoğunlukla kalın duvarlı vedarcasına,fakat teğet ve radyal duvarların içinde büyükçe ve sivrice küçük ağıl benekli (3 mikro) bulunur.Çoğunlukla sağlamlaştırmaya fakat aynı zamanda iletmeye ve biriktirmeye yarar.Lif tracheiden büyük bölümle libri form lifin enine ve radyal kesiminde ayrılır:kendilerinin büyük ölçümlerinden radyal düzenleme (Q) ve benekleşme (R)
Örnekler
Ross kestane ağacı,Huşağacı,Asil kestane ağacı,Kayınağacı,Armutağacı,Çınar,Eber dişbudak.
Özel formlar:Kapanmış lif tracheiden.
Damar tracheiden (tamamlanmamış damar parçaları):Damar dan tracheide ya geçiş formu:küçük damar parçalarının formda,büyüklükte,benekleşmede ve duvar kalınlığında benzer,damarlara eşlik ederler ve su iletişiminde yararlar,son kırılmasız.
Örnekler:Huşağacı,Kayınağacı,Rüster
Vasissentrik Tracheiden:Kısa,düzensiz formlaşmış,damar yüksekliğinde ve üst üste geçmiş tracheide,ağıl benekli ve çoğu zaman yuvarlanmış sonlar ile.Eksenel iletişim yolları oluşturmazlar.
Örnekler:Asil kestane ağacı,Dişbudak,Meşe
Lif gidişatı,
Lif hücrelerinin düzenlenmesi gövde uzunluk istikameti doğrultusundadır;normal düz lifli gidişatların sapmaları birleşimli lif sapmaları ile bölgesel teksturlar ortaya çıkarır:işlemeyi zorlaştırırlar ve bazen tahta hatası olarak kabul edilir.
Örnekler:
Düz lif gidişatı;
Teğet dalgalanmış lif gidişatı
Radyal dalgalı tekstur
Değişken döngü yetişme lif gidişatı
İç içe geçmiş lif gidişatı
Diğer Kozaklı ve Yapraklı Ağaç Belirtileri
Reçine yolu,Reçine kanalı (Q,T)
Uzunlamasına gerilmiş,boru formunda,eksenel veya radyal yürüyen enter sellular,epit hücreler ile giydirilmiş oda;parentim hücrelerinin daha önceden birlikte olup sonradan birbirlerinden ayrılmaları ile meydana gelir.
Örnekler
Kozaklı ağaçlar:Avrupa Karaçamı,Çam,Çamağacı,Douglasie
Yapraklı ağaçlar:Faro,Yang,Kapur,Merawan,Meranti.
Epit hücreleri: (Q,T)
Parentimatik salgı hücreleri,enter sellular kanalları veya reçine kanallarını tabaka halinde sarmıkta;kendi içlerinde oluşan reçineyi,reçine yolundan basınç ile ayırırlar.
Örnekler: Kalın duvarlı epit hücreleri:Avrupa Karaçamı,Çam,Douglasie
İnce duvarlı Epit hücreler:Çam ağacı.
Sarsıntı doğuran enter sellular yolu,(Q,T)
Eksenel veya radyal yürüyen,bir yara sonucu duran ağaçta oluşan oda genelde normalden daha büyük,Q da teğet olarak düzenlenmiş.Sonuçları olabilir;bölgesel oyulma,açılma veya hücre duvarlarında hem açılma ve oyulma.
İçeriği:Reçineler,Lastik,Yağlar,v.s.
Örnekler:Dibetotu,Suren.
Benek
Hücre duvarının hücre lumen lerinde sonra açılması;hücreden hücreye madde hareketine yararlar,özellikle maddelerin enine iletilmesine faydalıdırlar.Her benek dışa doğru bir benek ince zarı ile sınırlanmıştır ve içe doğru açıktır.Benek iç zarı,benek boşluk odası,(benek kanalı,benek kamarası) benek mansaplaşması (Porus)
Örnekler
Benek tipleri:ağıl benek,basit benek,kör benek,ayırma beneği,çerçeve beneği,iç içe geçmiş benekler.
Benek mansaplaşması:yuvarlak,oval,köşeli,lens formunda,yarık şeklinde,ağıl beneklerde dahil:dokunan,karşı ya geçen.
Ağıl benekler:Ölü hücrelerin hücre duvarını kırıp geçmeleri,ikinci duvar benek ince zarını bir kubbe gibi saat camı formunda bir kabarıklılık ile kaplar,bununla birlikte bir porus tarafından etrafı sarılı bir ağıl meydana gelir.Orta ince yapraktan ve birinci duvardan birleşen benek ince zarı kozaklı ağaçlarda ortadan Torus şeklinde kalınlaşır.
Yapraklı ağaçlarda büyüklüğü 3…11 mikro kadar ulaşır.
Önemli Kozakli ağacın erken tahta tracheiden de ve aynı zamanda yapraklı ağaçların damarlarında ve tracheidenlerde bunların radyal duvarlarında.
Özel formlar:Süslenmiş ve güzelleşmiş,Ağıl benekler.
Yarık ağıl benek: Yarıklı daha doğrusu ince yarık formundaki ağıl benek porusu.
Örnek:Genellikle Kozaklı ağaçların radyal duvarlarınıngeç tahta tracheiden lerinde .
Yapraklı ağaçlarda lif tracheiden lerinde.
Basit benek:Silindir formundaki benek kanalı ve hücrelenmeden sonra dayanıklı kalır,genişler veya artık gerilir.
Örnek:Parentimatik hücrelerin duvarlarında.Özel form:dallanmış benek.
Yarık benek (ince yarık benek):Yarıklı daha doğrusu ince yarık şeklinde benek porusu.
Örnek: Libri form liflerinin hücre duvarlarında,bir ağıl tanımak için yarık ağıl benek.
Kör benek:Komşu hücrelerdeki Benek,tümleçsiz benek.
Örnek:Enter sellular odalarının karşısında.
Benek çiftleri:Aynı sınırları paylaşan iki hücrenin birbirini tamamlayan benekler.
Örnekler:
Tekli benek çifti:2 parentim hücreleri arasında.
Ağıllaşmamış benek çifti:2 damar daha doğrusu tracheiden arasında
Yarım ağıllaşmış benek çifti:parenti hücresi ve tracheide daha doğrusu damar arasında,
Tek taraflı kapanmış benek çifti:Yanlamasına yerinde oynamış torus ile (NH);
Tek taraflı birleşmiş benek çifti:Bir beneğin karşısında yan hücrede bir veya daha çok benek olur.
Benekleşme
Damarların ve Tracheiden ların benek formunu düzenlemesi.
Örnekler
Tekli,karşılıklı duran,merdiven formunda,değişken,elek şeklinde olan,spiral formunda ve melezleştirme alanı benekleşmesi.
Tek tük:Tek tük damarlarda ve tracheiden lerde düzenlenen benekler
Örnekler:Erken tahta tracheide:Köknar,Çam ağacı.
Karşılıklı duran (müdafaha eden):çok sıralı,yatay benek çiftleri veya kısa sıralarla düzenlenmiş benekler.
Örnekler:Kırmızı kızıl ağaç,Whitewood,Çınar
Tracheiden içinde:SELVİ AĞACI,Avrupa Karaçamı,Redwood.
Merdiven formunda:uzunlamasına gerilmiş,düz,merdiven şeklinde sıra da düzenlenmiş damar benekleri.
Örnekler:Olivillo,Magnolie.
Değişken (yaşlanan):çok sıralı,yan düzenlenmiş,sıkışmış benekler;bunların çevreleri 6 köşeli form alabilirler.
Örnekler
Damarların içinde:Gürgen,Makore,Sapelli ve daha çokları.
Tracheiden içinde:Kauri,Parana pine.
Elek şeklinde:Küçük beneklerin elek şeklinde ki düzenlenmesi.
Örnekler
Damarlar,Elek boruları,elek hücreleri,parentim hücreleri.
Spiral formunda:Spiral kalınlaşmaları ile irtibatlı olarak spiral şeklinde düzenlenmiş damar benekleri.
Melezleştirme tarla benekleri (R)
Tahta şua hücrelerin ve uzun tracheiden ların (NH) çapraz karşılaşması ile meydana gelir,veya tahta şua hücrelerinin ve damarların (LH);benek formu ve çaprazlaşma alanındaki düzenleme benekleşme tipini tanımlar ve ağaç çeşit tanımasında yarar.
Kozaklı ağaç örnekleri:
Çerçeve benekleşmesi,pineoide,piceoide,cupressoide,taxodioide melezleşme benekleşmesi.
Çerçeve beneği:Dört köşe ile dörtgen arasında düzenlenen,nerdeyse tüm melezleşme bölgesini “tahta şua parentimi/uzun tracheide”kaplayan benek.
Örnek:Çam
Pinoid:Formunda ve büyüklüğünde değişebilen erken tahta beneği;oval ile yuvarlak arasında değişen benek mansaplaşması ya aynı büyüklüktedir veya geçer.
Örnekler:Lonleaf Pine,Weymouth çamı.
Piceoid:Birçok benek erken tahta içinde yarık şeklinde,geçen,yanlamasına dan nerdeyse eksenel durumda benek mansaplaşması.
Örnekler:Köknar,Avrupa Karaçam,Çam,Douglasie.
Cupressoid:Birçok benek erken tahta içinde lens formunda oval a kadar, kapalı, yanlaması dan nerdeyse eksenel durumda benek mansaplaşması.
Örnekler:Parapina,Selvi ağacı,batı Amerika Hemlock Köknarı.
Taxodioid:Bir çok benek erken tahta içinde büyük,oval ile yuvarlak arasında kapalı ve dokunan,yan yatan benek mansaplaşması.
Örnekler:Incense cedar,Redwood,Büyük hayat ağacı.
Tahta şuası / Damar:Tahta şuası parentim hücreleri ve damar bağlantıları arasında ki benekleşme.
Örnekler:
Yarık dan oval formuna kadar (yatay dan dikey e kadar)
Küçük yuvarlaklaşmış:Huşağacı,Afrika Mahon.
Büyük yuvarlaklaşmış:Okoume,Papel.
İçerdiği maddeler:
Amorph:Madde değişimin ara veya son ürünleridir;bunların oluşması ağaç çeşidi,ağaç parçası,yaş ve bulunduğu mevkii ile bağlantılıdır.Genellikle çekirdek ve çivi tahtası arasındaki sınır da bulunurlar.Ağacın yan maddeleridir; sertlik, reçineleri, yağlar, katıkyağları, tabaka maddeleri,renk maddeleri,alkaloidler,organik ve gayri organik asitler ve tuzlar. Bunların renge,kokuya,parlaklığa,kimyasal,fiziksel,mekanik ve teknlojik tahta özelliklerine tesirlidir.
Örnekler:
Özellikle “yağlı”:Ihlamur ağacı,Huşağacı,Çam ağacı dır.
Özellikle “sert”:Meşe,Rüster,Çınar,Dişbudak tır.
Çok şekerli:Şeker akçaağacı,Şeker Huşağacı dır.Özellikle reçineli:Tola,Tchitola,Faro,Yang dır.
Eterli yağlar içeren:Kapur,Re dir.
Çok kalıplaşma maddesi içeren:Meşe,Asil kestane ağacı,Robinie,Quebracho
Çok renk maddesi içeren:Değişik kırmızı mavi ve sarı ağaçlardır. Örnek: Pernambouc, Campeche,Tatajuba
Biolojik etkili alkaloidler ve uyarı ve zehirli maddeler içeren yaklaşık 40 ağaç çeşidi vardır.Örnek olarak:Ipe,Palisander,Bete,Makore
Kauçuk içeren:Pockağacı arasında Teak tır.
Kristaller:Parentimatik hücreler içinde bulunan değişik şekillendirilmiş kristaller.
Örnekler:
Tahta şuası ve uzun parentim içinde,en sonların ve kapanmış hücrelerin içinde;bez formunda,rapidler,rhombler,kum,SİO 2 bulunur.
Bezler:Sabah yıldızı formunda birleşmiş kristaller,ya hücre duvarına bir sap ile bağlıdırlar veya hücre içinde boşluktadırlar,bazen organik özlü bir çekirdek ile beraber.
Örnekler:Badam.
Raphiden:
Çok ince her iki tarafta keskin sivri,çoğu zaman bağ içinde birleşmiş kristal iğneleri
Örnekler:Punah.
İğne formundaki kristaller = acciculare kristaller.
Styloid:Uzunlamasına,sütun şeklinde,genişliğinden dört kat daha uzun,sivri ve kör uçlarla donanmış kristaller.
Örnek:Limba.
Phombik:
Prismatik kristaller;tek veya kristal hortumları uzun parentimlerin içinde (bazen de iç içe kapalı) aynı zamanda ağaç şua köşe hücrelerinde de meydana gelebilir. Kalsiumoxalat dan oluşur.
Örnekler:Hickory,Bang lang.
Kum şeklindeki kristaller:İnce,çoğu zaman tane şeklinde yığın da birleşen kristaller
Örnekler:Angelique.
Silisyum ilgeç (SİO 2):Küresel veya tahta şualarında değişik formlaşmış,uzun parentim veya lifler.
Örnek:Koto
Tahta nın kokusu:
Eterik yağların,,reçinelerin,mansaplaşma maddelerinin kafur ve başkalarının depolanması na bağlanmaktadır.
Bu taze ağaçta alınabilir veya kurumuş tahtada.
Örnekler:
Aromatik:Ardıç ağacı,cedro,Sapelli
Menekşe türü:Yaran
Kafur tür:Kafur ağacı |